08
Dec
İngilizce, budama, budama, kırpma, Fransızca; Bel, emendage,
İngilizce; Budama, lopping, kırpma.
Ağaçların düzenli ve kuvvetli bir taç (dal ve yaprak) meydana getirebilmeleri,
verim çağlarında daha uzun zaman kalabilmeleri, kuvvetten düşmeye başlamış
ağaçların yeniden kuvvetlenebilmeleri ve yüksek kaliteli ürün verebilmeleri
gayesiyle yapılan işe budama denir.
Odunlaşmış bitkilerde kırık, ezik, hastalık, sık ve eğri büyümekte olan dallar
budanarak ağaçlara düzgün şekiller verilir. Meyve ağaçlarında kaliteli çiçek
açmasını ve meyve alınmasını etkiler. Bahçelerdeki süs ağaç ve çalılarının
budama ile şekilleri ve güzellikleri muhafaza edilir.
Genç meyve ağaçları, taçsız olarak düz bir fidan hâlinde dikilir. İlk yıllar,
gövdeden çıkan yan dallara dokunulmaz. Sadece, kök boğazından çıkan sürgünler
temizlenir. Ağaç çeşidine göre; şeftali ve kayısılarda ikinci, elma ve
armutlarda ise üçüncü yıl şekil verme budaması yapılır. Meyve ağaçlarının alçak
boylu ve kısa dallı olmaları erken ve bol meyve verimini etkiler. Dallar
enliliğine büyümeli (uzayıp gitmemeli)dir. Alçak boylu meyve ağaçlarında bakım
ve meyve toplama kolay olur. Budama ile terbiye edilmiş meyve ağaçları; alçak
yapılı, 3-5 ana dallı, tacın alt tarafı bol yapraklı ve meyve dallı
olur.Gençleştirme budaması, ağaçlarda yeniden kuvvetle sürgünler meydana
getirerek yeni bir taç teşkil edilmesi için yapılır. Böylece, ağaçta verim
yeniden arttırılacağı gibi, meyvelerin de kaliteleri yükseltilmiş olur.
İhtiyarlamış ve ölmeye yüz tutmuş ağaçlarda gençleştirme budaması yapılmaz.
Gençleştirmede meyve türlerinin budamaya karşı dayanma dereceleri de göz önünde
bulundurulur. Zeytin ağacı budamaya karşı en fazla dayanıklı olandır. Bunu
dayanma derecelerine göre; armut, erik, elma, şeftali, kayısı, dut ve kiraz
ağaçları sırayla takip eder.
Gençleştirme budamasında, ilk olarak kurumuş, sıklaşmış ve birbirine binmiş
dallar kesilir. Geri kalan dallarda, kısaltma budaması yapılarak, ağacın tacı
küçültülmüş ve yeniden kuvvetli sürgünlerin teşekkülü temin edilmiş olur. Bazı
ağaçlarda, budama yapılması neticesi olarak, çift katlı bir taç teşekkül eder.
Böyle ağaçlarda, üst taç atıldıktan sonra, zayıflamış olan alt taç dallarında da
kısa budama yapılarak, ağaçta kuvvetli ve dengeli bir taç meydana getirilir.
Düzgün bir taç budaması yapıldıktan sonra, iyi bir toprak işlemesi, sulama ve
gübreleme ile yeter miktarda meyve dal ve dalcıklarının meydana gelmesine
yardımcı olunmalıdır.
Ağaçlarda genç dallar, budama makası veya serpet (bağ bıçağı) ile budanır. Genç
dallar kesilirken, bir odun gözün tam üstünden, tırnak bırakmayacak ve düz bir
şekilde kesilir. Budamada tırnak bırakmamak esastır. Tırnak bırakılırsa bu
zamanla kurur. Yaşlı dallar, dalın alt tarafından yarılmamasına dikkat ederek,
mutlaka testere ile kesilmelidir. Testere ile kesim bittikten sonra, yara yeri
keskin bir serpetle perdahlanır. Perdahlanan yaralar aşı macunu ile sıvanır.
Perdahlanan ve aşı macunu ile sıvanan yaralar çabuk kapanır.
|
|